Συμπληρώματα διατροφής στη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα: πολλοί ασθενείς παίρνουν, λίγοι το λένε στους γιατρούς!
Οι ασθενείς με μυοσκελετικά νοσήματα τείνουν να χρησιμοποιούν συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες σε μεγαλύτερη συχνότητα συγκριτικά με ασθενείς που πάσχουν από άλλες κατηγορίες νοσημάτων.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη βιβλιογραφική ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Arthritis Care & Research, 47% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ) χρησιμοποιούν φυσικά διαιτητικά συμπληρώματα (ΦΔΣ), αλλά μόνο το 70% από αυτούς το αποκαλύπτουν στο γιατρό τους.1
Στην ανασκόπηση αυτή φάνηκε ότι τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα ΦΔΣ από ασθενείς με ΡΑ είναι τα θαλάσσια έλαια, η γλυκοζαμίνη, η χονδροϊτίνη, το ξύδι, τα εκχυλίσματα σκόρδου και τα εκχυλίσματα από πράσινα μύδια. Υπάρχουν σαφείς γεωγραφικές διαφορές στις προτιμήσεις των ασθενών, καθώς στην Ιαπωνία χρησιμοποιούν αρκετά συμπληρώματα από μελίσσια, ενώ τα εκχυλίσματα μυδιών χρησιμοποιούνται πιο συχνά στην Αυστραλία, την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι συγγραφείς επίσης σημειώνουν ότι υπάρχουν και εποχικές διαφορές στις προτιμήσεις των ασθενών. Η κουρκουμίνη για παράδειγμα, αυξάνει εσχάτως σε δημοφιλία εξαιτίας της αναφερόμενης αντιφλεγμονώδους ιδιότητάς της, έτσι πιθανόν η συχνότητα της τωρινής χρήσης της να μην αντανακλάται σε παλαιότερες μελέτες(2)
Ακόμα, σύμφωνα με τους συγγραφείς τα θαλάσσια έλαια είναι αυτά που έχουν τις καλύτερες ενδείξεις αποτελεσματικότητας.
Ανάμεσα στους ασθενείς που λαμβάνουν ΦΔΣ, το 47% τα θεωρεί αποτελεσματικά και 13% ανέφεραν ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ερυγές, γαστρεντερική δυσφορία, κνησμό, αύξηση του πόνου, κεφαλαλγίες, ελάττωση της αντοχής.
Τα ΦΔΣ χρησιμοποιούνται από τους ασθενείς παράλληλα με την κλασική συνταγογραφούμενη αγωγή τους στο 91% των περιπτώσεων, και αυτό σημαίνει ότι καραδοκεί μια υψηλή πιθανότητα αλληλεπίδρασης των φαρμάκων με τα ΦΔΣ, δεδομένης της εντατικής φαρμακοθεραπείας που λαμβάνουν αυτοί οι ασθενείς, τόσο για τη ΡΑ όσο και για συν-νοσηρότητες, π.χ. καρδιαγγειακή νόσο. Αν και παραμένει άγνωστο με ποιους μηχανισμούς αλληλεπιδρούν τα ΦΔΣ με τα συνήθως χρησιμοποιούμενα αντιρευματικά φάρμακα, έχουν καταγραφεί ανεπιθύμητες αλληλεπιδράσεις της γλυκοζαμίνης, των θαλάσσιων ελαίων και άλλων ΦΔΣ με άλλα φάρμακα.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι είναι σημαντικό ο θεράπων ιατρός να ξέρει ο,τιδήποτε λαμβάνει ο ασθενής του όταν αξιολογεί τη θεραπευτική απάντηση και το προφίλ ασφάλειας των φαρμάκων που του έχει χορηγήσει. Πρέπει για το σκοπό αυτό να ρωτά τον ασθενή αν λαμβάνει οποιαδήποτε συμπληρώματα, χωρίς καμμία επικριτική συμπεριφορά. Αν προκύπτει οποιοδήποτε πρόβλημα, είναι χρήσιμο να ανατρέχει στις πληροφορίες σχετικά με το συγκεκριμένο συμλήρωμα. Αν πάλι ο ασθενής αναφέρει ότι έχει ωφεληθεί από τη λήψη του, είναι και αυτό μια πολύ χρήσιμη πληροφορία. Είναι επίσης σημαντικό να τονίζουμε στους ασθενείς πως ο,τιδήποτε «φυσικό» δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι είναι και «ασφαλές» και πως τα ΦΔΣ μπορεί να έχουν οφέλη και κινδύνους, ακριβώς όπως και τα κλασσικά φάρμακα.
Αναφέρεται η περίπτωση αυτοάνοσης ηπατίτιδας σε ασθενή που ελάμβανε κουρκουμά (χωρίς να το αναφέρει) επιπλέον άλλων 15 σκευασμάτων που είχαν καταγραφεί στο ιατρικό της αρχείο(3). Δυο μήνες μετά τη διάγνωση της αυτοάνοσης ηπατίτιδας, διάβασε η ίδια κάποιες αναφορές για την πιθανότητα πρόκλησης αυτής της κατάστασης από την κουρκουμίνη και διέκοψε το σκεύασμα, και η αυτοάνοση ηπατίτιδα υποχώρησε, χωρίς οι θεράποντες γιατροί να μπορέσουν ποτέ να δικαιολογήσουν τόσο την εμφάνιση όσο και την «αυτόματη» αποδρομή της νόσου.
Παρά την πληθώρα των ΦΔΣ, ένας μικρός σχετικά αριθμός χρησιμοποιείται από ασθενείς με ΡΑ, και δεν είναι δύσκολο για τους ρευματολόγους να αποκτήσουν μια γενική γνώση στο θέμα αυτό. Πληροφορίες για διάφορα ΦΔΣ υπάρχουν εδώ4 https://ods.od.nih.gov/factsheets/list-all/. Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν σε βάσεις δεδομένων όπως η Natural Medicine Comprehensive Database5 (http://naturaldatabase.therapeuticresearch.com/(X(1)S(xgecfu2lewd2k145b2cyfw55))/home.aspx?cs=&s=ND&AspxAutoDetectCookieSupport=1), και στη βάση δεδομένων Cochrane.
Οι ασθενείς ίσως φοβούνται να αποκαλύψουν στο γιατρό τους ότι παίρνουν ΦΔΣ γιατί φοβούνται την αντίδραση ή την απόρριψή του. Δεδομένου όμως ότι δεν υπάρχει ακόμα τέλεια θεραπεία για τη ΡΑ, και ότι κάθε μέρα βλέπουμε ασθενείς που υποφέρουν, δεν είναι κακό να έχουμε ανοικτούς ορίζοντες και να μην απορρίπτουμε προκαταβολικά ο,τιδήποτε θα μπορούσε να κάνει καλό στον ασθενή μας. Η σωστή ενημέρωση και η ειλικρινής επικοινωνία γιατρού και ασθενή είναι και σ’ αυτό το θέμα η οδός που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Πηγές
1. DeSalvo JC, Skiba MB, Howe CL, Haiber KE, Funk JL. Natural product dietary supplement use by individuals with rheumatoid arthritis: a scoping review [published online July 5, 2018]. Arthritis Care Res (Hoboken). doi: 10.1002/acr.23696
2. Smith T, Kawa K, Ecki V, Johnson J. Sales of herbal dietary supplements in US increased 7.5% in 2015 consumers spent $6.92 billion on herbal supplements in 2015, marking the 12th consecutive year of growth. HerbalGram. 2016;111:67-73.
3. Funk J, Alfafara C, McEvoy S, Strom M, Lukefahr A. Turmeric dietary supplement-induced autoimmune hepatitis: a case report. FASEB J. 017;31(1_supplement):lb354.
4. National Institutes of Health. Dietary Supplement Fact Sheets. https://ods.od.nih.gov/factsheets/list-all/. Accessed August 27, 2018.
5. Therapeutic Research Faculty. Natural Research Medicines Comprehensive Medicine Database. http://naturaldatabase.therapeuticresearch.com/. Updated August 27, 2018. Accessed August 27, 2018.